مفهوم‌شناسی عرصه جنگ شناختی؛ تعاریف، اهداف و کارکردها

کد مقاله : 1344-CCCW

نویسندگان

مرتضی طالبی * دافوس آجا

چکیده مقاله

جنگ شناختی به‌عنوان یک پدیده نوظهور در عرصه رقابت‌های بین‌المللی، به دلیل تأثیرگذاری بر ذهن و باورهای افراد، به ابزاری قدرتمند در دست دولت‌ها و بازیگران غیردولتی تبدیل شده است. این مقاله با مروری بر ادبیات موجود، به بررسی مفاهیم، اهداف و کارکردهای جنگ شناختی می‌پردازد. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم، اهداف و کارکردهای جنگ شناختی با روش فراترکیب است. جامعه تحقیق منابع علمی معتبر منتشرشده مطالعات علوم شناختی در عرصه جنگ شناختی در بازه 2000 تا 2024 است. پژوهش‌های منتخب شامل 56 مقاله از پایگاه‌های معتبر علمی است که به روش نمونه‌گیری هدفمند و بر اساس برنامه (CASP) و قاعده اشباع نظری انتخاب شده است. داده‌های موردنیاز از متون منابع منتخب استخراج و با استفاده از تحلیل محتوای استقرایی و روش فراترکیب، تجزیه‌وتحلیل و مقوله‌بندی شدند. این تحقیق ازلحاظ ماهیت و هدف «کاربردی» بوده و سعی گردیده با رویکردی توصیفی- تحلیلی با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، مفاهیم، اهداف و کارکردهای جنگ شناختی موردبررسی قرار دهد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که: جنگ شناختی به‌عنوان یک نبرد غیر جنبشی، از طریق ابزارهای روانی، اجتماعی و اطلاعاتی، به دنبال تغییر باورها، نگرش‌ها و رفتارهای افراد در جامعه هدف است. اهداف اصلی جنگ شناختی شامل بی‌ثبات‌سازی جوامع، نفوذ در افکار عمومی و دست‌یابی به اهداف سیاسی و اقتصادی است. آسیب‌پذیری‌های ساختاری و فردی جوامع در برابر حملات شناختی موردبررسی قرارگرفته است. ابزارهای مختلفی مانند شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های سنتی و فناوری‌های نوین در اجرای حملات شناختی مورداستفاده قرار می‌گیرند.

کلیدواژه ها

جنگ شناختی، عملیات روانی، اطلاعات نادرست، تاب‌آوری، فضای سایبری

وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی